Single-sided czy dual-sided - jak to w końcu jest z tymi pamięciami?

Zdaniem wielu osób pojęcia single-sided oraz double-sided, którymi określane są poszczególne moduły pamięci RAM, odnoszą się do fizycznego rozmieszczenia układów pamięci DRAM na każdej ze stron danego modułu. Coraz częściej czytamy jednak, że terminy te nie mają żadnego związku z fizyczną budową pamięci, a jedynie wskazują na liczbę rzędów (ang. rank), jaką charakteryzuje się dany moduł. Kto więc ma rację?


Sprawa jest na pozór błaha, ale z pewnością temat ten zainteresuje każdego, kto rozważa lub już przygotowuje się do egzaminu CompTIA A+ 220-801 - pierwszego z dwóch egzaminów wymaganych do uzyskania tego niezwykle popularnego na świecie certyfikatu. Zdaniem stowarzyszenia CompTIA, każdy technik komputerowy powinien znać różnicę pomiędzy pamięcią typu single-sided a pamięcią typu double-sided, stąd terminy te listowane są w zagadnieniach dotyczących wspomnianego egzaminu.

Problem polega na tym, że im dłużej będziemy szukać odpowiedzi na pytanie o różnicę pomiędzy tymi pojęciami, tym mniej pewni będziemy co do ich rzeczywistego znaczenia. Przeglądając nawet całą dostępną w księgarniach literaturę dotyczącą sprzętu komputerowego, czy też czytając wszystkie możliwe pozycje przygotowujące do egzaminu CompTIA A+, dowiemy się, że tak naprawdę każdy z autorów tych publikacji rozumie te pojęcia na jeden z dwóch wspomnianych we wstępie sposobów, w stosunku 50/50.

Z czego to wynika? Przede wszystkim z samej historii pamięci RAM. W czasach, gdy w modułach nie wyróżniano poszczególnych rzędów, określenie single-sided rzeczywiście wskazywało, że dany moduł charakteryzuje się układami DRAM rozmieszczonymi tylko po jednej ze stron. Odpowiednio pamięć double-sided była pamięcią z układami po obu stronach. Do tej pory firma Kingston - jeden z bardziej znanych producentów pamięci - w swoich podręcznikach użytkownika trzyma się tej właśnie koncepcji.

Z kolei Intel, jak i autorzy podręczników autoryzowanych przez CompTIA, zwracają uwagę, że chodzi tutaj tylko i wyłącznie o logiczny (elektroniczny, zatem niewidoczny dla oka) podział pamięci na tzw. rzędy (ang. ranks), zwane niekiedy stronami (ang. sides). Pamięci zawierające układy tylko i wyłącznie po jednej stronie modułu zawsze, ale to zawsze są pamięciami typu 1 Rank, a tym samym single-sided. Moduły z układami DRAM po obu stronach mogą być zarówno single-sided, jak i double-sided, gdyż dany moduł może mieć 1 rząd rozciągający się po jego obu stronach (1 Rank), jak i  2 rzędy po każdej ze stron (2 Rank).

Na tym etapie pojawia się kolejny problem, który nie przemawia za stosowaniem tej terminologii w odniesieniu do rzędów, czy jak kto woli rang. Otóż niektóre pamięci, przeważnie dedykowane serwerom, mogą także zawierać więcej niż 2 rzędy, np. 4 Rank (dwa rzędy po każdej ze stron modułu, tzw. quad rank) czy też 8 Rank (po cztery rzędy na stronę - łącznie 8 rzędów, tzw. octal rank).

Odpowiadając na pytania o to, czy pamięć jest typu single-sided czy double-sided, warto zwrócić uwagę o co tak na prawdę jesteśmy pytani. Korzystając z tych pojęć zawsze można przecież zapytać o fizyczne rozmieszczenie układów na danym module. Jeśli na danym module pamięci nie widnieje plakietka z oznaczeniem 1R, 2R lub podobnym, to nie jesteśmy w stanie podać odpowiedzi dotyczącej liczby rzędów.
Na koniec dobra rada. Jeśli rozmawiamy o rzędach/rangach pamięci, najlepiej posługiwać się specjalnie stworzonym w tym celu terminem rank, niż określać wówczas pamięć przy użyciu stron.